Dit is Sûne Grûn

Op 25 november 2024 hebben meer partijen dan ooit Sûne Grûn bekrachtigd. Een kordaat actieplan om onze grond gezonder te maken, de voedselkringloop te herstellen en versneld circulair te gaan werken. Tijdens Friese Kansen 2020 is hiertoe de eerste aanzet gegeven. Sindsdien heeft FB Oranjewoud bijgedragen aan de verdere ontwikkeling en concretisering van de ideeën. Inmiddels wordt het belang van een gezonde bodem breed erkend. De aangesloten partijen schaarden zich achter een convenant met onderstaande inhoud:

Hierbij beloven we als landbouw aan de slag te gaan met de belangrijkste opgave voor de komende jaren: het gezonder maken van onze bodem. Letterlijk het fundament van alles. De bron van al ons voedsel, het verbindend element in alle oplossingen voor urgente natuur-, water- en klimaatvraagstukken.

Sûne Grûn is een initiatief van de primaire landbouw, maar wordt bekrachtigd door meer partijen dan ooit. Simpelweg omdat iedereen de bodem nodig heeft en alle betrokkenen in de voedselketen invloed hebben op de gezondheid van de bodem. Alleen een integrale aanpak heeft daarom zin; gedragen door en in verbinding met de hele keten. De zoektocht naar oplossingen heeft een duidelijke richting. Bij Sûne Grûn geloven we in het herstellen van de voedselkringloop, op weg naar een circulaire maatschappij. Daarbij focussen we op het efficiënter gebruiken van nutriënten, minder kunstmest, minder chemie en méér regeneratieve bodembewerking. We zijn ervan overtuigd dat waardevolle nutriënten die nu in de stad worden weggespoeld, op het boerenland van nut zijn. Door deze waarde terug in de kringloop te brengen, verbeteren we niet alleen de relatie tussen stad en platteland, maar versterken we ook de economische positie van boeren.

Om dit te bewerkstelligen zullen we als keten heel anders moeten gaan werken. De komende jaren schakelen we daarom om van een lineair naar een circulair proces. Alleen circulair werken, de groene reststromen gebruiken en verwaarden, heeft namelijk toekomst. Voor onze eigen landbouw én wereldwijd. Want hoewel wij door het intensieve gebruik van onze vruchtbare Delta als eerste tegen de grenzen aanlopen, heeft dat ook voordelen. We zullen ook als eerste land innoveren naar een modern kringloopsysteem. Zodat we over 100 jaar nog steeds voedsel kunnen produceren. En daarin nog steeds toonaangevend zijn.

Deze omwenteling zal lang duren en ingewikkeld aanvoelen, maar de basis is het heel simpel: We hebben een gezondere bodem nodig. Want niet alleen produceert die bodem alles wat we eten, het is ook een recyclewonder. De bodem is namelijk de enige plek waar recycling van organische reststromen – onze humane mest dus – daadwerkelijk de kringloop sluit. Alleen in de bodem kunnen reststromen afgebroken worden tot mineralen, die vervolgens weer worden opgenomen door de landbouwgewassen. Een gezonde bodem kan dat, alleen benutten we dat nu onvoldoende.

Daarom zetten we als boeren in op een grootscheepse collectieve systeemverandering, een verandering waarin de voornaamste beheerders en bewerkers van de bodem, de boeren, een cruciale rol spelen. Het lineaire voedselsysteem dat sinds de jaren vijftig is geoptimaliseerd, moet worden vervangen door een net zo effectief circulair systeem. Waarin boeren worden beloond voor het optimaal verwerken en toepassen van organische reststromen. Gebaseerd op een nieuw verdienmodel, met een gezondere bodem, extensievere bedrijfsvoering en nóg beter voedsel

We staan aan het begin van een kansrijke, ketenbrede zoektocht om dit systeem te veranderen. Om samen kennis te vergaren en nieuwe technieken te ontwikkelen. Met iedereen aan tafel. Met de primaire sector, de landbouw, die als voornaamste bodembeheerder eigenaarschap neemt. Maar in verbinding met álle betrokkenen in de complexe keten van organische reststromen.

We dagen elkaar uit om disruptieve stappen te zetten. Om te stoppen met het bestrijden van de symptomen van een falend systeem, maar te werken aan een nieuwe, logische kringloop.

Dat dit gaat gebeuren is onvermijdelijk. Dus laten we het versnellen.